Twórcy filmowi bez tantiem od serwisów streamingowych

📍W dniu 14.02.2024 opublikowano trzeci już projekt ustawy mający zmienić prawo autorskie w Polsce. Projekt ma wdrożyć niemłode już dyrektywy o prawie autorskim: 2019/789 - SatCab2 i 2019/790 – CDSM.

📍Polska jest ostatnim państwem, które jeszcze tego nie zrobiło, co trudno racjonalnie uzasadnić.

📍Jeśli chodzi o tantiemy filmowe dowiedzieliśmy się z uzasadnienia projektu, że dyrektywa CDSM w art. 18 ich nie przewiduje. Tam, gdzie wcześniej planowano wdrożyć art. 18 (tj. do art. 70 (2)(1) pr.aut.) znajduje się innego rodzaju wynagrodzenie, tzw. godziwe, a więc dodatkowe, ustawowe itd.

📍Natomiast w art. 18 dyrektywy CDSM znajduje się wynagrodzenie umowne, które, jak mówi uzasadnienie projektu, jest już w Polsce wdrożone w art. 43 polskiej ustawy.

🗯 Komentarz mec. Janusza Piotra Kolczyńskiego:

➡️ Uważam, że podejście projektodawcy jest zgodne z prawem autorskim i dyrektywą.

➡️ Jeśli chodzi o art. 18 dyrektywa CDSM nakłada na państwa obowiązek zapewnienia twórcom prawa do „odpowiedniego i proporcjonalnego wynagrodzenia”. Jest to prośba o to, aby uregulowano – w nomenklaturze prawnoautorskiej – tzw. wynagrodzenia stosowne (umowne). Wynagrodzenie stosowne może być proporcjonalne a nawet ryczałtowe. Dyrektywa wyjątkowo pozwala na ryczałt.

➡️ Wynagrodzenie stosowne jest należne za stworzenie dzieła, przeniesienie do niego praw lub udzielenie licencji. Dlatego dyrektywa posługuje się określeniem ”w przypadku gdy twórcy i wykonawcy udzielają licencji lub przenoszą swoje wyłączne prawa do eksploatacji ich utworów”. Nie ma tu mowy o żadnym dodatkowym wynagrodzeniu lub ustawowym, które przewiduje art. 70(2)(1) pr. aut.

➡️ Filmowcy z SFP-ZAPA, którym słusznie zależy na tantiemach źle się za to zabrali od strony prawnej.

➡️ Dyrektywa CDSM pozwala na wprowadzenie tzw. mechanizmów zbiorowych negocjacji. Taki mechanizm należałoby dopisać do art. 43 pr. aut.

➡️ W praktyce mechanizm zbiorowych negocjacji mógłby polegać np. na stworzeniu i wynegocjowaniu przez filmowców (np. z Netflixem) zbiorowych klauzul umownych, w tym dot. wynagrodzenia. Byłaby to realna pomoc dla drobnych twórców, z którymi duże studia negocjują umowy, czasem bardzo twardo (brałem już udział w takich negocjacjach).

➡️ Obecnie drobni twórcy lub artyści, np. scenarzyści lub aktorzy są w zasadzie bez szans na skuteczne negocjacje z dużymi studiami filmowymi, chyba że mają wystarczająco dużo pieniędzy, aby wynająć sobie prawnika, ale i to nie gwarantuje powodzenia.

➡️ Filmowcy z SFP-ZAPA poszli więc na skróty, co oceniam krytycznie w "Dzienniku Gazecie Prawnej".