Projekt ustawy o zawodzie aktora i nowy model opłaty reprograficznej

25.07.2022 r.

Dziennik Gazeta Prawna (DGP) w ostatnim czasie ocenił projekt nowej ustawy o zawodzie aktora. Projekt ma wprowadzić nowy model opłaty reprograficznej od producentów, importerów i sprzedawców sprzętu lub nośników używanych do kopiowania utworów w ramach dozwolonego użytku prywatnego.

Link do artykułu

Zmiany są przełomowe: od systemu poboru opłaty – ma być pobierana przez państwo i jego organy, po nowe pola eksploatacji objęte opłatą.

Ta ostatnia sprawa (pól eksploatacji) była przedmiotem komentarza mec. Janusza Piotra Kolczyńskiego dla DGP:

"Na dziś opłatą obciążone jest TYLKO kopiowanie, czyli zwielokrotnianie utworów. TERAZ ma być TAKŻE UTRWALANIE utworów. To rozwiązanie niezgodne z prawem UE. Polska nie ma swobody regulacji. Opłata reprograficzna jest terminem prawa unijnego (godziwą rekompensatą). Polska może tworzyć własne systemy poboru opłaty, ale nie może definiować tego, czym jest opłata - godziwa rekompensata.

I tak np.:

➡️ Logika braku ochrony utrwaleń w #UE, to logika preferowania dostępu do kultury i informacji. Dlatego m.in. utrwalenia utworów są poza tym systemem rekompensat i dozwolonym użytkiem.

➡️ Utrwalenie utworu nie rodzi szkody po stronie uprawnionych. Może ją spowodować dopiero niekontrolowane kopiowanie utworów (ich zwielokrotnianie, tym bardziej rozpowszechnianie).

➡️ Z orzecznictwa #TSUE np. ws. Padawan z 2008 r. wynika, że chodzi o funkcję ochronną rekompensaty (opłaty reprograficznej) za szkody spowodowane kopiowaniem utworów (motyw 40).

➡️ Artykuł 5 ust. 2 lit b. Dyrektywy 2001/29 o prawie autorskim w społeczeństwie informacyjnym przewiduje, że dozwolony użytek dotyczy TYLKO „zwielokrotniania”, czyli kopiowania utworów lub przedmiotów praw pokrewnych „na dowolnych nośnikach".

➡️ Prawodawca unijny zupełnie wyjątkowo pozwala na majątkową ochronę utrwaleń, np. artystycznych wykonań czy nadań, aby chronić nakład finansowy lub unikalność (niepowtarzalność) artystycznego wykonania, np. występu na scenie, interpretacji muzyki Chopina.

➡️ Polskę czeka debata nad potrzebą majątkowej ochrony utrwaleń w #prawoautorskie.

➡️ Autorowi wystarczy decydowanie o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności jeśli chce zapobiec cyrkulacji dzieła. Majątkowa ochrona utrwaleń to niepewność co można, a czego nie można robić w prawie autorskim, co hamuje rozwój kultury.

➡️ Nie można zapominać o podstawowej, komunikacyjnej funkcji jaką pełni utwór. Nie jest to prawo abstrakcyjne tylko względne w tym sensie, że odnosi się zawsze do drugiego człowieka, komunikuje pewną treść lub formę.

➡️ Utrwalenie utworu czyni go lepiej rozpoznawalnym dla zmysłów, np. pozwala na oglądanie filmu, czytanie książki, zapoznawanie się z twórczością, nawet z tzw. nielegalnej kopii itd.

➡️ Utrwalenie utworu nie czyni go unikalnym przez sam fakt utrwalenia. Niepowtarzalny jest utwór i jego ustalenie (niejako powołanie do życia), a nie samo utrwalenie."