Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotr Gliński powołał 20 arbitrów nowej, odchudzonej Komisji Prawa Autorskiego, IX kadencji

14.03.2019 r.

W skład Komisji weszło 20 osób, wśród których znalazłem się również ja.

Oznacza to zmniejszenie składu o jedną trzecią z trzydziestu w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów lub aż o połowę z czterdziestu w stosunku do pierwotnego brzmienia ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r.

Informację o nowym składzie Komisji opublikowano w Dzienniku Urzędowym MKDiN z 12 marca 2019 r. pod pozycją 16 oraz w tym samym dniu na stronach Biuletynu Informacji Publicznej.

Według nowej ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i pokrewnymi z dnia 15 czerwca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1293 – dalej „ustawa OZZ”), zadania Komisji zostały ustalone w formie listy zamkniętej. Należą do nich (w zależności od trybu) tzw. sprawy tabelowe oraz sprawy sporne, tj.:

1) w trybie administracyjnoprawnym z Ministrem jako organem odwoławczym, rozpatrywanie spraw o zatwierdzanie i zmianę zatwierdzonych tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, w tym rozpatrywanie spraw o uzupełnienie, sprostowanie lub wyjaśnienie wątpliwości co do treści orzeczenia wydanego przez Komisję (sprawy tabelowe);

2) w trybie przepisów ustawy OZZ oraz Kodeksu postępowania cywilnego o mediacji, rozwiązywanie sporów:

-       dotyczących stosowania tabel wynagrodzeń autorskich,

-       związanych z zawarciem i warunkami umowy na reemisję kablową,

-       gdy, w razie fiaska negocjacji dwustronnych, nie doszło (między użytkownikiem praw a organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi (OZZ) do zawarcia umowy o:

• korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub
• pobór wynagrodzenia za takie korzystanie.

Warto zauważyć, że sankcją za nieskorzystanie z pośrednictwa Komisji w sporze między użytkownikiem praw a OZZ może być obciążenie strony postępowania, niezależnie od wyniku sprawy, obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania cywilnego, jeżeli w sposób oczywiście niezasadny odmówiła ona poddaniu się postępowaniu mediacyjnemu przed Komisją.

Ustawa nie wprowadza generalnego obowiązku zatwierdzania tabel wynagrodzeń autorskich przez OZZ poza:

-       tabelą obejmująca pole publicznego odtwarzania,

-       tabelą obejmującą wynagrodzenie tantiemowe od wpływów z tytułu wyświetlania utworu audiowizualnego w kinach; tu właściwe OZZ będą musiały zewrzeć szyki i złożyć w terminie 3 miesięcy od powołania arbitrów Komisji wspólny wniosek o zatwierdzenie takiej tabeli,

-       sytuacją, gdy co najmniej dwie OZZ zarządzają tą samą kategorią uprawnionych w odniesieniu do tego samego rodzaju utworów lub przedmiotów praw pokrewnych i na tym samym polu eksploatacji; w takiej sytuacji OZZ muszą obowiązkowo złożyć do zatwierdzenia wspólną tabelę wynagrodzeń oddzielnie dla każdego odrębnego pola eksploatacji – art. 76 ust. 2 ustawy OZZ.[1]

Trzeba wyrazić przypuszczenie, że z uwagi na istotne novum w polskim prawie autorskim, tj. urzędowy, sztywny charakter stawek wynagrodzeń w zatwierdzonych tabelach wynagrodzeń autorskich, OZZ będą chętniej niż dotychczas sięgały po ten instrument regulacji rynku praw autorskich.

Także droga polubowna przed Komisją może stanowić istotną cześć regulacji tego rynku z uwagi na ww. sankcję zwrotu kosztów nawet w razie wygranego postępowania sądowego.

Jednocześnie można żałować, że ustawodawca nie skorzystał z okazji i nie podniósł Komisji do rangi ciała, które poprzez swój głos w debacie publicznej, mogłoby efektywnie wpływać na kształt ustawodawstwa polskiego oraz rozwój prawa Unii Europejskiej. W tym zakresie odsyłam do moich – jak się wydaje – wciąż aktualnych przemyśleń zawartych w artykule opublikowanym w 2010 r. pt. Nowe prawo na nowy wiek - Europejski Kodeks Prawa Autorskiego, opublikowanym tu, w szczególności do komentarza pod artykułem.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________

[1] Powyższe wyliczenie pomija sytuacje nietypowe jak np. toczące się wciąż postępowanie (obecnie przed Sądem Najwyższym – sygn. akt II CSK 80/19, niepubl.) w sprawie zatwierdzonej na podstawie poprzednich przepisów wspólnej tabeli wynagrodzeń na polu reemisji kablowej. Przepisy przejściowe ustawy OZZ nakazują w takiej sytuacji stosować prawo dotychczasowe (131 ust. 4 in fine), a w razie ostatecznego zatwierdzenia tabeli ustawę OZZ (art. 133 ust. 3).