Tabele wynagrodzeń autorskich do poprawy

27.01.2017
Uchwalona kilka lat temu nowelizacja przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 666 ze zm.) wprowadziła procedurę zatwierdzania tabel wynagrodzeń przed Komisją Prawa Autorskiego (dalej: „KPA”, „Tabele”). Tabele mają charakter normy semiimperatywnej i ingerują w stosunek umowny, co oznacza, że postanowienia umowne, które określałyby wynagrodzenie mniej korzystne dla twórców niż wynikałoby to z zatwierdzonych Tabel są nieważne, a ich miejsce zajmują odpowiednie postanowienia Tabel.

Dziś już wiadomo, że procedura zatwierdzania Tabel nie przyniosła oczekiwanych skutków.

- Postępowanie tabelowe miało doprowadzić do stabilizacji rynku, tj. sytuacji gdy zarówno twórcy jak i korzystający z utworów dogadają się co do stawek przed Komisją Prawa Autorskiego w postępowaniu quasi mediacyjnym – jak określa go orzecznictwo. Szybko jednak okazało się, że wadliwie skonstruowano cały system zatwierdzania tabel. Po pierwsze, do 6 m-cy skrócono postępowanie przed KPA, pozbawiając ją jednocześnie możliwości samodzielnego (władczego) przedłużenia postępowania. Jednocześnie sama Komisja nie była organizacyjnie przygotowana do sprawnego procedowania spraw, działając wolno i nieefektywnie. Właściwie więc wszystkie sprawy zakończyły się umorzeniami z uwagi na upływ terminu. Następujące po nich, w wyniku odwołań, sprawy sądowe nie zostały dla odmiany ograniczone żadnym czasem, więc ciągnęły się bezcelowo latami. Bezcelowo, gdyż jednocześnie pozbawiono strony tych postępowań możliwości ucierania stanowisk w celu osiągnięcia kompromisu. Praktyka poszła bowiem w tym kierunku, że nie zezwolono wnioskodawcom na dokonywanie jakichkolwiek zmian w treści tabel. Sąd Okręgowy w Poznaniu przyjął bowiem, z czym można polemizować, że jego kognicja została zawężona wyłącznie do roli quasi notariusza, który zatwierdza lub odmawia zatwierdzenia Tabeli w kształcie w jakim była ona procedowana przed KPA. Jakiekolwiek zmiany np. w wysokości stawek wynagrodzeń wprowadzane na etapie postępowania sądowego, sąd traktował zatem jako przedwczesne i -  z uwagi na przejściowy brak drogi sądowej - odsyłał do KPA, odrzucając wnioski. Tak odpadły wnioski i tabele takich ważnych organizacji jak: ZAiKS, SFP, STOART, SAWP, ZASP, ZPAV na polach eksploatacji: nadawanie, reemitowanie, zwielokrotnianie, wyświetlanie itd.  – wyjaśnia Janusz Piotr Kolczyński, Partner zarządzający w C.R.O.P.A. Kancelarii Radcowskiej, wieloletni pełnomocnik procesowy jednego z uczestników postępowania tabelowego.

W artykule zamieszczonym w Dzienniku Gazecie Prawnej 6 grudnia 2016 r. pt. „Cena za muzykę. Po sześciu latach powrót do punktu wyjścia” mec. Kolczyński był także pytany o stan obecny. Kanwą dla pytania było jedno z ostatnich postanowień Sądu Okręgowego w Poznaniu, przed którym toczyło się postępowanie w zakresie ustalenia Tabeli Stowarzyszenia Autorów ZAiKS m.in. na polu nadawania utworów przez nadawców telewizyjnych. Wysokość zaproponowanych przed KPA stawek została zakwestionowana m.in. przez nadawców. Gdy po umorzeniu sprawa trafiła do sądu, ZAiKS obniżył proponowane stawki. Obniżenie to było jedną z przyczyn, która spowodowała, że sąd odesłał sprawę z powrotem do KPA, motywując to czasową niedopuszczalnością drogi sądowej. Jak wynika z uzasadnienia postanowienia z 6 kwietnia 2016 r. (I Ns 75/12/10):

Sąd (…) nie został wyposażony w kompetencję do kształtowania swoim orzeczeniem nowej treści tabeli, a w szczególności modyfikowania poszczególnych jej postanowień w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

W praktyce, jak podsumował mecenas Kolczyński  - Po  sześciu latach jesteśmy w sytuacji wyjściowej. Wszystko wraca do początku, a więc negocjacyjnego systemu ustalania wynagrodzeń autorskich. Oczywiście organizacje zbiorowego zarządu są temu niechętne i próbują narzucić użytkownikom swe prywatne cenniki, w imię ich rzekomo równego traktowania -.

Istnieją jednak duże szanse, że wkrótce coś się zmieni. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego podobno, jak cytuje dziennikarz Dziennika Gazety Prawnej Sławomir Wikariak, pracuje nad zmianami przepisów dotyczących systemu zbiorowego zarządzania w Polsce. Być może przy tej okazji dojdzie do zmiany w zakresie procedury zatwierdzania Tabel.

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, 6.12.2016 r., nr 235 (4382) oraz PrawoAutorskie.pl